83 rocznica śmierci mjra Henryka Dobrzańskiego „Hubala”

30 kwietnia b. r. minęła 83 rocznica śmierci majora Henryka Dobrzańskiego ps. „Hubal” – zawodowego żołnierza Wojska Polskiego, wybitnego sportowca, pierwszego partyzanta z czasów II wojny światowej. Nie wszyscy pamiętają o tym wybitnym Patriocie, który po klęsce wrześniowej w 1939 roku podjął dalszą walkę z niemieckim okupantem i poległ za Ojczyznę. Nasz Związek powstał jako organizacją podtrzymująca pamięć o historii i tradycjach Wojska Polskiego, dlatego warto chociaż skrótowo przypomnieć zasługi jednego z bohaterów polskich sił zbrojnych, który nie zawahał się walczyć do ostatniej chwili swego pięknego żywota o wolność polskiego narodu.

Mjr Henryk Dobrzański urodził się w dniu 22 czerwca 1897 r. w Jaśle jako drugie dziecko Marii (z d. hrabiny Lubienieckiej i Henryka Dobrzańskiego herbu Leliwa. W 1903 r. rozpoczął naukę na domowych zajęciach z zakresu czteroklasowej Szkoły Ludowej, a następnie, po przeprowadzeniu się do Krakowa, kontynuował naukę w siedmioklasowej I Wyższej Szkole Realnej oraz w II Wyższej Szkoły Realnej. Nauki jednak w tej placówce nie ukończył, jedynie pomyślnie zaliczył kurs w Polskich Drużynach Strzeleckich. Po wybuchu I wojny światowej wstąpił do Legionów Polskich i w stopniu kaprala walczył z Rosjanami. W 1918 r. jako słuchacz Szkoły Podchorążych II Brygady Legionów w Mamajesti, wraz z kolegami i częścią żołnierzy legionowych, którzy protestowali przeciwko postanowieniom brzeskiego traktatu pokojowego między bolszewikami a państwami centralnymi (Niemcami i Austro-Węgrami), został internowany przez Austriaków. W obozie w Talabor ciężko zachorował, dlatego został przeniesiony w ciężkim stanie do szpitala w Marmarosz Sziget, skąd po podleczeniu uciekł i znalazł schronienie najpierw w Głębowicach a później w Czechach. W listopadzie 1918 r., po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, zgłosił się w Krakowie do 2 Pułku Ułanów Wojska Polskiego. Awansowany na stopień plutonowego początkowo szkolił nowo przybywających do pułku ułanów, a następnie wziął czynny udział w walkach polsko – ukraińskich. Z końcem 1918 r. został awansowany do stopnia chorążego a następnie otrzymał stopień podporucznika. W okresie wojny bolszewicko-polskiej (19129-1921) wziął aktywny udział w walkach na terenie Ukrainy (m. in. w akcji na Koziatyń, bitwach pod Biełajewką i Szczurowicami) jak też Polski (m. in. w bitwach pod Klekotowem, Kulikowem i Komarowem). Za brawurową akcję pod Borowem, gdzie dowodził odwodami pułku został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari a także (po raz czwarty) Krzyżem Walecznych. W sierpniu 1920 r. został awansowany do stopnia porucznika i objął funkcję adiutanta dowódcy pułku mjra Rudolfa Ruppa. W maju 1922 r. otrzymał awans na stopień rotmistrza. W tym okresie podjął treningi jazdy konnej i do 1937 roku startował w różnych zawodach zarówno w Polsce, jak też poza krajem (m. in. w Londynie, Mediolanie, Aldershot, Neapolu, i Nicei) oraz na olimpiadzie w Amsterdamie (1928 r.). Jego postawa sportowa, jak też zaangażowanie w dobre wyszkolenie polskich kawalerzystów, znalazły uznanie wśród przełożonych i dlatego też na początku 1927 r. Dobrzański został awansowany do stopnia majora. 3 czerwca 1930 r. poślubił Zofię Zakrzeńską, a 7 września 1932 r. został ojcem jedynej córki Krystyny. Z dniem 31 lipca 1939 roku major Dobrzański został przeniesiony w stan spoczynku. W pierwszych dniach września 1939 r. otrzymał przydział do ośrodka zapasowego w Białymstoku, gdzie organizowano Rezerwową Brygadę Kawalerii w skład której wszedł 110 pułk ułanów dowodzony przez ppłka Jerzego Dąmbrowskiego. Jego zastępcą został mjr Henryk Dobrzański. Po wzięciu udziału w walkach z Niemcami i Rosjanami, po 20 września 1939 r. mjr Dobrzański z grupą kilkudziesięciu żołnierzy podjął marsz w kierunku Warszawy, a po jej kapitulacji skierował się na południe kraju z zamiarem przebicia się na Węgry i dotarcia do Francji, do formującej się tam armii polskiej. W pierwszej dekadzie października, po morderczym marszu, oddział nękany przez Niemców dotarł do Gór Święto-krzyskich. W trakcie postoju w gajówce Podgórze leżącej na południowy – zachód od Bodzentyna (ok. 5 – 9 października) major zakomunikował żołnierzom decyzję o pozostaniu w kraju, wierząc, że wiosną 1940 r. ruszy ofensywa aliantów. Tam też przyjął pseudonim Hubal i rozpoczął organizować konspiracyjne placówki oporu tzw. ośrodki bojowe, które w przyszłości miały wystawić gotowego do walki żołnierza. Na postoju w Zychach opracowany został schemat organizacji Okręgu Bojowego Kielce, a także zręby Oddziału Wydzielonego Wojska Polskiego. Hubalczycy prowadzili walkę partyzancką praktycznie do dnia 30 kwietnia 1940 r., kiedy to w pobliżu wsi Anielin Niemcy zaskoczyli Polaków. W nierównej walce mjr „Hubal” poniósł śmierć. Jego ciało Niemcy przewieźli do Tomaszowa Mazowieckiego, a następnie pochowali w nieznanym miejscu.

Po drugiej wojnie światowej legenda mjra Henryka Dobrzańskiego „Hubala”, pierwszego partyzanta Rzeczpospolitej Polskiej rozkwitła m.in. dzięki książce Melchiora Wańkowicza „Hubalczycy”, wydanej na emigracji w 1947 r., a w kraju w 1959 r. W 1973 r. reżyser Bohdan Poręba nakręcił cieszący się wielką popularnością film „Hubal”. W postać majora wcielił się znamienity polski aktor Ryszard Filipski. Imię „Hubala” noszą dziś liczne szkoły, drużyny harcerskie, ulice miast. Władze PRL w 1966 r. pośmiertnie awansowały Henryka Dobrzańskiego na stopień pułkownika i odznaczyły Krzyżem Złotym Orderu Virtuti Militari. W 2010 roku prezydent Bronisław Komorowski przyznał mu Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski.

W miejscu śmierci majora, tzw. szańcu Hubala w Anielinie w gminie Poświętne, w powiecie opoczyńskim. znajduje się pomnik, przy którym co roku, w dniu 30 kwietnia, odbywają się uroczystości patriotyczne. Również w roku bieżącym taka uroczystość miała miejsce. Wzięli w niej udział przedstawiciele parlamentu i samorządów, żołnierze, harcerze, uczniowie szkół i okoliczni mieszkańcy. Nasz Związek reprezentował po raz kolejny płk Marek Jedynak – wiceprezes ZG ZWiRWP.

Uroczystości rozpoczęto od koncertu pieśni patriotycznych i wojskowych w wykonaniu Zespołu Wokalnego „Hubal” z Hrubieszowa. Nie zabrakło także słynnego utworu poświęconego Hubalczykom, czyli „Hubalowej Legendy”. Następnie odprawiona została polowa Msza Święta, której przewodniczył ks. Stanisław Piekielnik, który w homilii tak mówił o majorze: „Nie czuję się godny tego, aby opowiedzieć życiorys bohatera z czasów drugiej wojny światowej, ale chciałbym dzisiaj pod nasze rozważanie podjąć jedną cechę, która wydaje mi się szczególnie ważną w jego osobie. To odpowiedzialność. Odpowiedzial-ność, która rozkładała się na różne elementy, różne części życia mjr. Hubala. Odpowie-dzialność za rodzinę, odpowiedzialność żołnierza Wojska Polskiego, odpowiedzialność człowieka za drugiego człowieka, odpowiedzialność dowódcy za swoich żołnierzy, odpowiedzialność żołnierza walczącego tutaj za mieszkańców, którzy osiedlili się wokół tego lasu”. Po nabożeństwie z wojskowym ceremoniałem wciągnięto flagę narodową na maszt przy szańcu mjra Hubala i odśpiewano Mazurka Dąbrowskiego – polski hymn państwowy, po czym nastąpiły przemówienia przedstawicieli władz państwowych i samorządowych. Po Apelu Poległych obecne delegacje złożyły wiązanki i zapaliły znicze przy obelisku upamiętniającym mjra Henryka Dobrzańskiego. Oficjalne obchody zakończone zostały pokazem kawaleryjskim przygotowanym przez stowarzyszenia odwołujące się do tradycji Hubalczyków.

Biorąc udział w tego typu uroczystości nasz przedstawiciel podkreślił, że dla członków ZWiRWP nie ważne są gierki różnych polityków. My szanujemy każdego bohatera Wojska Polskiego, niezależnie gdzie walczył i oddał swoje życie za Ojczyznę. Jest to podstawowe zadanie naszej organizacji żołnierskiej by podtrzymywać pamięć o Nich. Cześć Ich świetlanej pamięci!

Odznaczenia i odznaki mjra Henryka Dobrzańskiego „Hubala”:

• Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski (pośmiertnie)

• Krzyż Virtuti Militari IV klasy (pośmiertnie)

• Krzyż Virtuti Militari V klasy Nr 3822

• Krzyż Niepodległości

• Krzyż Walecznych 4-krotnie