Wrześniowa Rocznica wybuchu II wojny światowej
1 września 1939 r. to data znamienna w dziejach narodu polskiego, ale także w historii Europy i świata. W tym dniu siły zbrojne hitlerowskiej III Rzeszy Niemieckiej oraz faszystowskiej Słowacji, wczesnym rankiem napadły na Polskę. W dwa dni później Anglia i Francja (dwa kraje zachodnie), sprzymierzone z Polską wypowiedziały agresorom wojnę. W kolejnych dniach uczyniła to większość krajów świata. Konflikt wojenny z regionalnego przekształcił się w katastrofę światową, która pochłonęła ok. 50-70 mln ludzi i zniszczyła (nieraz bezpowrotnie) życiowy dorobek niejednego człowieka na kuli ziemskiej. Naród polski ma w tej hekatombie znaczący udział: ok. 6 mln obywateli polskich padło ofiarą (na 1000 osób zginęło 220 obywateli polskich). Nic dziwnego, że Polacy, jakby przeczuwając plany najeźdźców, uparcie bronili we wrześniu 1939 r. swego niepodległego bytu, a następnie przez cały czas działań wojennych w różny sposób i na wszystkich frontach walczyli o przywrócenie wolności. Dlatego też, działacze i członkowie Lubelskiego Oddziału Wojewódzkiego Związku Weteranów i Rezerwistów Wojska Polskiego, Związku Żołnierzy Wojska Polskiego, Związku Kombatantów Rzeczypospolitej Polskiej i Byłych Więźniów Politycznych oraz Stowarzyszenia „Pokolenia” w różnych miejscowościach województwa (np. w Lublinie, w Chełmie, w Białej Podlaskiej, w Zamościu, w Parczewie, w Sawinie i in.) wzięli liczny udział w uroczystościach związanych z obchodami 80 rocznicy wybuchu II wojny światowej zarówno 1 września (uroczystość zorganizowana przez Urząd Miasta Chełm) jak i 17 września (głównym organizatorem był Związek Sybiraków w Chełmie). Delegacje wymienionych organizacji (wśród nich połączona delegacja ZWiRWP oraz ZŻWP) złożyły w miejscach pamięci narodowej wiązanki kwiatów.
Ponadto, w ramach uczczenia tej rocznicy, w Chełmie, w dniu 16 września b. r. odbyła się uroczysta sesja popularno-naukowa zatytułowana „Chełmski Wrzesień’39”, zorganizo-wana przez Chełmski Oddział Towarzystwa Wiedzy Obronnej, Zarząd Wojewódzki ZWiRWP w Lublinie z/s. w Chełmie, Stowarzyszenie Rocznik Chełmski oraz Chełmską Bibliotekę Publiczną im. Marii Pauliny Orsetti w Chełmie. Sesja miała miejsce w sali widowiskowej im. sierż. /s/ dr Witolda Sulimierskiego tejże biblioteki. Referaty wygłosili kolejno: kpt. /s/ dr Andrzej Rybak („Bombardowania lotnicze Chełma we wrześniu 1939 roku w świetle raportów pożarniczych, dzienników, relacji i wspomnień mieszkańców miasta”), mgr Zbigniew Lubaszewski („Walki pod Sawinem i Malinówką we wrześniu 1939 r.”), st. sierż. /s/ dr Paweł Kiernikowski („Obraz Armii Czerwonej w Chełmie i w powiecie chełmskim we wrześniu 1939 roku w zachowanych relacjach i wspomnieniach mieszkańców”) oraz pracownik naukowy Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II w Lublinie dr hab. Robert Kozyrski („Wrzesień 39′ i okupacja w Chełmie w świetle źródeł kościelnych”). Moderatorem sesji był st. sierż. /s/ dr Paweł Kiernikowski – sekretarz ZW ZWiRWP w Lublinie z/s. w Chełmie. W sesji uczestniczyli kombatanci (m. in. kpt. /s/ Franciszek Golik – prezes Zarządu Okręgu Związku Kombatantów Rzeczypospolitej Polskiej i Byłych Więźniów Politycznych w Chełmie, st. sierż. pchor. Marian Lipczuk – wiceprezes Zarządu Głównego Związku Weteranów i Rezerwistów Wojska Polskiego w Warszawie, Zdzisław Bruszkiewicz – prezes Stowarzyszenia „Pokolenia” Oddział w Chełmie), młodzież chełmskich szkół średnich oraz mieszkańcy Chełma i okolic. Podczas uroczystości zebrani minutą ciszy uczcili pamięć wszystkich bez wyjątku Bohaterów Września’39 oraz II wojny światowej, którzy w różnych okolicznościach i miejscach oddali życie za Ojczyznę.
Połączona delegacja ZWiRWP i ZŻWP przy Cmentarzu Wojennym w Chełmie (kolejno od lewej: st. sierż. /s/ Bogusław Kraczkowski, ppłk Jan Grzech, st. sierż. /s/ dr Paweł Kiernikowski)
17 września 2019 r. Warta żołnierska oraz p. Maria Sawka – prezes Chełmskiego Oddziału Związku Sybiraków przy Kamieniu Sybiraków Chełmie
