24 maja br. odbyła się uroczystość patriotyczno-religijna z okazji 74. rocznicy Defilady Zwycięstwa żołnierzy 10 Dywizji Piechoty z 1945 r. na Placu Wolności we Wrocławiu. Uroczystość otworzył i prowadził płk Krzysztof MAJER wiceprezes Zarządu Głównego, prezes Zarządu Dolnośląskiego Związku Weteranów i Rezerwistów Wojska Polskiego. Odśpiewanie hymnu państwowego zaintonował związkowy zespół wokalny „Głogowska Czwórka” z Rudnej. Prowadzący przywitał zgromadzonych, a szczególnie zaproszonych gości: przewodniczącego Sejmiku Województwa Dolnośląskiego Andrzeja JAROCHA, posła na Sejm RP Jacka PROTASIEWICZA, przedstawicieli: Prezydenta Wrocławia Tadeusza LENKIEWICZA, 10 Wrocławskiego Pułku Dowodzenia mjr Mieczysława BŁAŻEJEWSKIEGO, 3 Brygady Radiotechnicznej mjr Macieja JURKANISA, kapelanów wojskowych: ks. dziekana ppłk Sławomira FONFARĘ i ks. por. Błażeja WOSZCZEK, delegację SLD pod wodzą sekretarza Rady Dolnośląskiej Arkadiusza SIKORY oraz delegacje zaprzyjaźnionych stowarzyszeń – Związku Inwalidów Wojennych RP, Związku Żołnierzy WP, Związku Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych, Towarzystwa Wiedzy Obronnej, Stowarzyszenia Kombatantów Misji Pokojowych ONZ, Zrzeszenia Weteranów Działań Poza Granicami Państwa, Klubu Weteranów Lewicy, Stowarzyszenia Współpracy Polska-Wschód, Związku Weteranów i Rezerwistów WP – delegacje z Wrocławia, Rudnej, Wałbrzycha, Lubina, Złotoryi, Jawora, Chojnowa, Głogowa i Strzelec Opolskich oraz Szkoły Podstawowej nr 25 im. Franciszka Juszczaka we Wrocławiu. Poinformował, że rodzice chrzestni sztandaru, kombatanci: mjr Witold SOKOŁOWSKI, kawaler Orderu Wojennego Virtuti Militari i kpt. Monika STRĄCZEK, frontowy żołnierz 10 Dywizji Piechoty nie dotarli z powodów zdrowotnych, a w zastępstwie stawiła się córka Danuta WOJCIECHOWSKA.
Prowadzący wygłosił wystąpienie okolicznościowe „26 maja 1945 r. we Wrocławiu na dzisiejszym placu Wolności odbyła się defilada z udziałem żołnierzy 10 Dywizji Piechoty 2 Armii Wojska Polskiego, którzy wracali z frontu. Decyzję o zorganizowaniu uroczystej defilady podjął 2 dni wcześniej prezydent miasta dr Bolesław Drobner, który uzyskał z Dowództwa 2 Armii WP informację, że jedna z jej dywizji chce przyjechać do Wrocławia. Z tej okazji Drobner wydał odezwę do mieszkańców miasta zapowiadającą powitanie żołnierzy generała Świerczewskiego. Ciekawostką jest, że w trakcie przygotowań do defilady i prac z nią związanych Drobner wraz z grupą swoich współpracowników odwiedził Ratusz Wrocławski gdzie natrafiono na insygnia oraz znaleziono kilkadziesiąt flag i proporców hitlerowskich. Poza przybyłą na apel prezydenta grupą polskich mieszkańców miasta obecni byli jego włodarze, kolejarze wrocławscy i straż obywatelska. Spontanicznie powitano polskich żołnierzy. Drobner odebrał w trakcie manifestacji patriotycznej poprzedzającej defiladę raport od dowódcy dywizji, a następnie wygłosił przemówienie, którego fragment cytuję:„Przecieram oczy i nie wierzę, że na dawnym Schlossplatzu może stać Wojsko Polskie, że możemy śpiewać „Jeszcze Polska nie zginęła”, że mogę mówić w imieniu Rządu Polskiego, a jednak jest to faktem. Stało się to dzięki bohaterstwu Armii Czerwonej, która w walkach o Wrocław poniosła duże ofiary”. Po Drobnerze głos zabrali rektor Uniwersytetu Wrocławskiego prof. Stanisław Kulczyński oraz Komendant Wojenny we Wrocławiu pułkownik Liapunow. Po przemówieniach przez plac przedefilowała polska piechota, lekka artyleria i kawaleria. Przed kawalerią właśnie na trasę przemarszu wyskoczyło jak pisze Drobner kilku „chłopców malowanych” i rzuciło pod końskie kopyta ponad czterdzieści flag i proporców ze swastykami. To zrobiło wielkie wrażenie. Choć dziś zabrzmi to patetycznie nie zmienia to w niczym faktu, że była to pierwsza defilada Wojska Polskiego we Wrocławiu. Stała się symbolem powrotu piastowskiego Wrocławia do Polski.
Może kilka słów o miejscu w którym się znajdujemy. Przez kilka lat po wojnie przez plac prowadziła tymczasowa linia kolejowa w kierunku dworca Świebodzkiego, służąca do wywozu gruzu i cegieł. W latach 60. i 70. urządzano na nim w maju coroczny kiermasz książki. Przez kilka lat po 1989 r. plac był terenem dzikiego targowiska, które zlikwidowano dopiero po 10 latach. Wykorzystywany bywał też do urządzania bezpłatnych koncertów pod gołym niebem, a na początku XXI wieku istniał tutaj betonowy skatepark, który zlikwidowano po śmiertelnym wypadku w 2005 r. Gdy rozpoczynano budowę Narodowego Forum Muzyki uszkodzeniu uległa wykonana z piaskowca tablica pamiątkowa. Po naszej interwencji Firma AKME wykonała replikę w granicie, która zaginęła. Dopiera kolejna tablica trafiła na miejsce w którym się dziś spotykamy i mam nadzieję spotykać się w kolejnych latach”
Swoimi refleksjami podzielił się też poseł Jacek PROTASIEWICZ.
Następnie po odczytaniu aktu nadania sztandaru dla Oddziału Dolnośląskiego ZWiRWP im. 2 Armii Wojska Polskiego kapelani katolicki i protestancki odmówili modlitwy i poświecili sztandar. W imieniu rodziców chrzestnych pani Danuta WOJCIECHOWSKA wręczyła sztandar prezesowi Krzysztofowi MAJEROWI, który przekazał go pocztowi w składzie: por. Jerzy PIEKARCZYK, ppor. Tadeusz GRZELAK, ppor. Kazimierz NOSAL.
Uroczystość stała się okazją do podziękowania za aktywność społeczną, zwłaszcza w popularyzacji tradycji i historii Wojska Polskiego. Srebrną Odznakę Honorową Zasłużony dla Dolnego Śląska otrzymali: Feliks POLEHOJKO i Jan WOŹNICZAK, Złote Krzyże Za Zasługi dla ZWiRWP Krzysztof PATRZEK, Romuald JANZ, Andrzej PARTYKA, Waldemar CABIOR, Tadeusz BARAN, krzyż brązowy Henryk RUSEWICZ, medal XXV-lecia ZWiRWP Andrzej NOWAK, Bogdan BEZEG, Bolesław SOKOŁOWSKI, Kazimierz NOSAL, Srebrny Krzyż Strzelecki Edward Balul i Zbigniew Szparkowski, Brązowy Krzyż Strzelecki Henryk AKSAMIT, Wiesław BORECKI, Piotr SZYMCZAK, Jerzy NAGODA, Stanisław PRZYBYLSKI, Janina RZEŹNIK, Krystyna WIŚNIECKA, a Odznakę Turystyczno-Krajoznawczą PTTK „Szlak 2 Armii WP” płk Adolf SITARZ i ppłk Tadeusz LENKIEWICZ. Nominację do stopnia porucznika Związku Strzeleckiego „Strzelec” RP odebrał ppor. zs Artur REICHERT.
Część oficjalną zakończyła modlitwa ekumeniczna kapelanów wojskowych katolickiego i ewangelickiego dla uczczenia pamięci poległych żołnierzy na wszystkich frontach i Polaków zamordowanych w czasie II wojny światowej. Po odegraniu melodii „Śpij kolego” przez kpt. Zbigniewa SZPARKOWSKIEGO zostały złożone wiązanki kwiatów pod tablicą pamiątkową. Uroczystościom towarzyszyły sztandary Oddziału Miejskiego ZWiRWP w Wałbrzychu i Koła Miejskiego ZKRPiBWP w Lubinie. Prowadzący podziękował Komendzie Garnizonu WP za pomoc w organizacji uroczystości, dowództwu 10 Wrocławskiego Pułku Dowodzenia za zapewnienie wojskowej asysty honorowej, Poczcie Harcerskiej „Szaniec” za wykonanie karty okolicznościowej, mjr Janowi DRAJCZYKOWI za projekt, a por. Jerzemu PIEKARCZYKOWI za wykonanie sztandaru związkowego.
Krzysztof Majer
Foto: Jan A. Drajczyk /IMG/, Andrzej Nawrot /DSCN/
