W dniu 13 kwietnia b. r. minęło 79 lat, gdy radio hitlerowskiej III Rzeszy niemieckiej podało komunikat o znalezieniu masowych grobów w lesie Kosogory koło miasteczka Katyń. Jak się okazało były to mogiły polskich oficerów, którzy we wrześniu 1939 roku oraz w późniejszych miesiącach trafili do radzieckiej (rosyjskiej) niewoli. Umieszczono ich w trzech zasadniczych obozach jeńców wojennych znajdujących się w Kozielsku, Ostaszkowie i Starobielsku. Jak się okazało – z zachowanych przy ciałach rozstrzelanych dokumentów, gazet i pamiętników (najbardziej znany z memoriałów, spisany przez majora Adama Solskiego, doprowadzony został niemal do ostatniego momentu jego życia) – zbrodni dokonali funkcjonariusze NKWD (policji politycznej stalinowskiego Związku Radzieckiego) w 1940 roku. Rozstrzelali oni w Katyniu (tak ostatecznie upamiętniono miejsce zbrodni) 4.404 jeńców z obozu w Kozielsku (inne źródła mówią o 4518 katyńskich ofiar). Inne miejsca zbrodni popełnionej na polskich oficerach to: Charków – 3.896 jeńców ze Starobielska (ich ciała pogrzebano na przed-mieściach charkowskich w Piatichatkach); gmach NKWD w Kalininie (obecnie Twer), gdzie rozstrzelano 6.287 jeńców z Ostaszkowa a pochowano ich w miejscowości Miednoje. Polacy byli mordowani także na terenach Ukrainy (rozstrzelano tu 3.435 osób – a miejscem ich upamiętnienia jest Polski Cmentarz Wojenny w Bykowni pod Kijowem) oraz Białorusi (zamordowano tu 3870 polskich obywateli a najbardziej prawdopodobnym miejscem ich pochowania są Kuropaty pod Mińskiem). W sumie, wiosną 1940 roku funkcjonariusze NKWD wymordowali prawie 14.587 obywateli polskich. Ogółem szacuje się, że polskie straty demograficzne na Wschodzie w okresie 1939-1941 wynoszą co najmniej 21.892 obywateli polskich różnych narodowości (oficerowie Wojska Polskiego i KOP-u, policjanci, urzędnicy, naukowcy i wykładowcy akademiccy, artyści, lekarze, nauczyciele, duchowni różnych wyznań, pracownicy służby leśnej, prawnicy – elita narodu, ludzie stanowiący potencjał obronny, intelektualny i twórczy II Rzeczypospolitej Polskiej). Wśród ofiar byli także ludzie związani z historyczną Ziemią Chełmską np. ks. major Stanisław Kontek, kpt. Michał Podlewski, kpt. Piotr Łazowski, por. Paweł Walczak (łącznie 43 osoby).
W dniu 14 listopada 2007 roku Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, celem upamiętnienia rocznicy opublikowania przez Niemcy w 1943 roku informacji o odkryciu w Katyniu pod Smoleńskiem w Rosji, masowych grobów oficerów Wojska Polskiego, zamordowanych przez NKWD w 1940 roku, ustanowił dzień 13 kwietnia jako Dzień Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej, dlatego też w tym dniu, jak co roku delegacje władz samorządowych i rządo-wych, organizacji kombatanckich (w tym połączona delegacja Związku Weteranów i Rezer-wistów Wojska Polskiego i Związku Żołnierzy Wojska Polskiego oraz delegacja Związku Kombatantów Rzeczypospolitej i byłych Więźniów Politycznych), instytucji oraz placówek oświatowych i kulturalnych, po Mszy świętej odprawianej w Bazylice Mariackiej na Górce w Chełmie, w intencji pomordowanych Polaków, uczciły minutą ciszy Bohaterów Katynia i innych miejsc kaźni obywateli polskich w byłym Związku Radzieckim oraz złożyły wiązanki kwiatów przy Mauzoleum Pomordowanych Mieszkańców Chełma i Ziemi Chełmskiej znajdującym się w dzwonnicy przy wspomnianej Bazylice. W ten sposób oddano hołd wszystkim bez wyjątku Polakom poległym i pomordowanym w różnych miejscach kaźni w okresie II wojny światowej.
Podobne uroczystości odbyły się także w różnych miejscowościach województwa lubelskiego – obszarze działania Lubelskiego Oddziału Wojewódzkiego ZWiRWP.
(kwiecień 1943 r.)
(od lewej: mjr ZWiR dr Paweł Kiernikowski, ppłk Jan Grzech, płk ZWiR inż. Józef Piłat)
(z prawej: Franciszek Golik – prezes Zarządu Okręgowego ZKRPiBWP w Chełmie)
Tekst: mjr ZWiR dr Paweł Kiernikowski
Zdjęcia: strony internetowe