Lipcowe uroczystości w Lubelskim Oddziale Wojewódzkim ZWiRWP
Lipiec to miesiąc, w którym przypadają (i to w dość krótkim odstępie czasowym) znaczące w dziejach narodu polskiego rocznice. Pierwsza z nich wypada w dniu 11 lipca. Data ta przypomina tragizm Polaków zamieszkujących dawne Kresy Wschodnie II Rzeczypospolitej Polskiej (tzn. Wołyń, Podole oraz Wschodnią Małopolskę ). 77 lat temu ukraińscy zbrodniarze spod znaku Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów i jej zbrojnego ramienia – UPA (Ukraińskiej Powstańczej Armii) – frakcja Stepana Bandery – dokonali skoordynowanego ataku na polskich mieszkańców ok. 150 miejscowości w po-wiatach włodzimierskim, horochowskim, kowelskim i łuckim. Wykorzystano fakt groma-dzenia się w niedzielę 11 lipca 1943 roku ludzi w kościołach. Nie patrząc na żadne względy sakralne i etyczno – moralne mordowano ludzi pochodzenia polskiego, nawet w świątyniach (tak było m. in. w Porycku (dziś Pawliwka) i w Kisielinie. Nacjonaliści zburzyli i spalili około 50 kościołów katolickich na Wołyniu. Zbrodni na Polakach dokonywano niejedno-krotnie z niebywałym i niespotykanym wcześniej okrucieństwem: ludzi palono żywcem, wrzucano do studni, używano siekier i wideł, wymyślnie torturowano ofiary przed śmiercią; gwałcono kobiety. Znawcy tematu obliczają, że tylko tego jednego dnia, 11 lipca, mogło zginąć ok. 8 tys. Polaków – głównie kobiet, dzieci i starców. Ale zbrodniarze mordowali nie tylko na Wołyniu czyli byłym województwie wołyńskim. Mordy były prowadzone także na obszarze województwa lwowskiego, tarnopolskiego i stanisławowskiego (Galicja Wschodnia), a także w województwach lubelskim i poleskim.
Polscy historycy (m. in. Ewa i Władysław Siemaszkowie, Leon Popek czy Grzegorz Motyka) oceniają szacunkowo, że ukraińscy nacjonaliści zamordowali ogółem około 100 tys. Polaków., z czego 40-60 tys. zginęło na Wołyniu, 20-40 tys. – w Galicji Wschodniej, a co najmniej 4 tys. na ziemiach znajdujących się obecnie w granicach Polski. Zbrodnie te oraz terror zbrodniarzy banderowskich spowodowały, że setki tysięcy Polaków opuściły swoje domy za Bugiem i uciekły do centralnej Polski. Zbrodnia Wołyńska spowodowała polski odwet, w wyniku którego zginęło ok. 10-12 tys. Ukraińców, w tym 3-5 tys. na Wołyniu i w Galicji Wschodniej, przy czym część ukraińskich ofiar zginęła z rąk UPA, za pomoc udzielaną Polakom lub odmowę przyłączenia się do morderców.
Wspomniany historyk prof. Grzegorz Motyka (wybitny znawca problematyki polsko-ukraińskiej) ocenia, że „choć akcja antypolska była czystką etniczną, to jednocześnie spełnia ona definicję ludobójstwa”, bowiem celem było zniszczenie na Wołyniu w całości, a na innych terenach w znaczącej części, polskiej grupy etnicznej.
W dniu 22 lipca 2016 roku polski Sejm przyjął uchwałę, w której oddał hołd ofiarom mordów na obywatelach II Rzeczypospolitej (Polakach, Żydach, Ormianach, Czechach i przedstawicielach innych mniejszości narodowych), dokonywanych w latach 1943-1945 przez ukraińskich nacjonalistów z szeregów OUN, UPA, SS – Galizien i innych formacji. W akcie tym parlamentarzyści wyrazili też wdzięczność wobec tzw. Sprawiedliwych Ukraińców, którzy odmawiali udziału w mordach i ratowali Polaków. 11 lipca został ustanowiony Narodowym Dniem Pamięci Ofiar Ludobójstwa dokonanego przez ukraiń-skich nacjonalistów na obywatelach II RP.
W ramach uczczenia tej smutnej już 77 rocznicy, w dniu 12 lipca b. roku odprawiona została w Bazylice p.w. Najświętszej Maryi Panny na Górce w Chełmie Msza św. w intencji pomordowanych na Wołyniu. Po nabożeństwie rodziny ofiar, parlamentarzyści, przedsta-wiciele władz Miasta Chełm, członkowie Stowarzyszenia Pamięć i Nadzieja oraz organizacji kombatanckich (w tym Związku Weteranów i Rezerwistów Wojska Polskiego, Związku Żołnierzy Wojska Polskiego, Związku Kombatantów Rzeczypospolitej Polskiej i Byłych Więźniów Politycznych oraz Stowarzyszenia Pokolenia) oddali hołd pomordowanym. Poszczególne delegacje złożyły wieńce i wiązanki kwiatów pod Pomnikiem Piety Wołyńskiej znajdującym się na Skwerze im. 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty Armii Krajowej.
Podobne uroczystości odbyły się także w wielu innych miejscowościach województwa lubelskiego (m. in. w Lublinie, Zamościu, Białej Podlaskiej i w Sawinie).
Z kolei w dniu 21 lipca b. r. przypadła 76 rocznica utworzenia, na terenie tzw. Polski Lubelskiej (skrawka ziem polskich wyzwolonych spod jarzma okupacji niemieckiej), Odrodzonego Wojska Polskiego. W tym dniu w 1944 roku, Krajowa Rada Narodowa (spełniająca rolę parlamentu) wydała dekret o połączeniu Armii Polskiej, powstałej
w Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich i dowodzonej przez gen. Zygmunta Berlinga, z Armią Ludową (partyzanckim ramieniem zbrojnych polskiej lewicy) oraz niektórymi oddziałami Batalionów Chłopskich (partyzanckiej organizacji zbrojnej ruchu ludowego). W skład Odrodzonego Wojska Polskiego weszły też nieliczne oddziały partyzanckie Armii Krajowej, które wcześniej nawiązały współpracę bojową z AL i BCh. Planowano utworzenie Frontu Polskiego składającego się z trzech armii oraz korpusu pancernego i innych jednostek pomocniczych. Wskutek różnorodnych braków (m. in. demograficznych i materiałowych ostatecznie sformowano II Armię Wojska Polskiego pod dowództwem gen. Karola Świerczewskiego, I Korpus Pancerny dowodzony przez gen. Józefa Kimbara (ta największa polska jednostka pancerna walcząca w czasie II wojny światowej, ostatecznie została sformowana i wyszkolona w Chełmie i w pobliskich miejscowościach powiatu chełmskiego, jak m. in. Sawin, Radzanów, Podgrabowa, Podchylinie, Zawadówka). Również w szeregu innych miejscowości Ziemi Chełmskiej sformowano inne jednostki np. we Włodawie i jej okolicach – 2 Brygadę Saperów, w Kumowie – 4 Pułk Czołgów Ciężkich. W Chełmie w okresie lat 1944 – 1945 działały dwie szkoły oficerskie: Oficerska Szkoła Artylerii (OSA) – ulokowana w gmachu Dyrekcji Kolejowej – oraz Oficerska Szkoła Czołgów (przemianowana w 1945 roku na Oficerską Szkołę Broni Pancernej) umieszczona w jednym z budynków Szpitala Miejskiego.
Dlatego też członkowie Związku Weteranów i Rezerwistów Wojska Polskiego, Związku Żołnierzy Wojska Polskiego, Związku Kombatantów Rzeczypospolitej Polskiej i Byłych Więźniów Politycznych oraz Stowarzyszenia Pokolenia uczcili pamięć o tamtych dniach. W dniu 21 lipca b. r., w 76 rocznicę powołania Odrodzonego Wojska Polskiego, członkowie tych organizacji zebrali się przy wejściu na Cmentarz Wojenny w Chełmie by oddać hołd poległym i zmarłym bohaterom Wojska Polskiego pochowanym na chełmskim cmentarzu oraz innych nekropoliach wojskowych i cywilnych zarówno w kraju jak i poza granicami państwa polskiego. Tło historyczne wydarzeń sprzed lat przedstawił st. sierż. dr Paweł Kiernikowski – sekretarz Zarządu Wojewódzkiego ZWiRWP w Lublinie z/s. w Chełmie. W swoim wystąpieniu mówca podkreślił bohaterstwo polskich żołnierzy walczących na wszystkich frontach II wojny światowej, ze szczególnym uwzględnieniem działań na froncie wschodnim, który przyniósł wyzwolenie narodu polskiego spod straszliwego jarzma okupacji niemieckiej. Zebrani minutą ciszy uczcili pamięć wszystkich bez wyjątku poległych i zmarłych polskich żołnierzy, a następnie delegacje złożyły kwiaty.
W dniu następnym (22 lipca b. r.) delegacje Zarządu Lubelskiego Oddziału Wojewódzkiego ZWiRWP (w składzie: Marian Lipczuk – p.o. Prezesa Zarządu Głównego ZWiRWP w Warszawie, zarazem członek Prezydium ZW ZWiRWP w Lublinie z/s. w Chełmie, Jan Borowik – Prezes ZW ZWiRWP w Lublinie z/s. w Chełmie, Paweł Kiernikowski – Sekretarz ZW ZWiRWP w Lublinie z/s. w Chełmie oraz Ryszard Kostecki – Przewodniczący Komisji Rewizyjnej LOW ZWiRWP), Zarządów Powiatowych w Lublinie, Parczewie i w Radzyniu Podlaskim oraz Zarządu Koła Terenowego w Sawinie (wraz z pocztem sztandarowym) wzięły udział w obchodach 76 rocznicy walk partyzanckich w Lasach Parczewskich oraz zamordowania przez Niemców grupy mieszkańców miejscowości Plebania Wola i Makoszka. Należy zaznaczyć, że członkowie ZWiRWP stanowili najliczniejszą grupę uczestników reprezentującą organizacje kombatanckie. Ponadto były obecne delegacje Związku Kombatantów Rzeczypospolitej Polskiej i Byłych Więźniów Politycznych z Lublina oraz Stowarzyszenia Pokolenia. Była także obecna Monika Pawłowska – poseł na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej (należy podkreślić, że spośród całej plejady polskich parlamentarzystów, jedynie ona przyjechała na uroczystość). Byli także obecni przedstawiciele władz samorządowych z Parczewa, Dębowej Kłody oraz innych pobliskich gmin z powiatu parczewskiego.
Tradycyjnie, po Mszy św. odprawionej w kaplicy w Plebaniej Woli, zebrani przemaszerowali pod Pomnik ku czci mieszkańców zamordowanych przez Niemców w lipcu 1944 roku. Odegrany został Hymn Państwowy (nieśmiertelna Pieśń Legionów Polskich we Włoszech czyli Mazurek Dąbrowskiego). Wszyscy zebrani uczcili także minutą ciszy pamięć ofiar zbrodni niemieckiej. Następnie Pani Poseł Monika Pawłowska oraz delegacje władz i organizacji (w tym delegacje ZWiRWP) złożyły wiązanki kwiatów.
Dalsza część uroczystości miała miejsce przy Pomniku Partyzanckim na polanie w Lasach Parczewskich, które w okresie II wojny światowej stanowiły bazę oddziałów partyzanckich, tak polskich (Gwardii i Armii Ludowej, Batalionów Chłopskich, Armii Krajowej), jak i radzieckich (stacjonowały tu oddziały gen. mjr. Baranowskiego i ppłk. Iwana Banowa ps. „Czorny”). Po odegraniu Hymnu Państwowego, Pani Poseł Monika Pawłowska, przedstawiciele władz wojewódzkich, samorządowych, gminnych, służby mundurowe, księża, kombatanci, poczty sztandarowe (wśród nich poczet sztandarowy Koła Gminnego ZWiRWP w Sawinie), zaproszeni goście, media oraz mieszkańcy okolicznych miejscowości związanych z wydarzeniami, jakie miały miejsce w okresie II Wojny Światowej na tych terenach, minutą ciszy oddali hołd poległym w walce z okupantem oraz złożyli wieńce i kwiaty przy pomniku poległych partyzantów. Po oficjalnych uroczystościach przy pomniku partyzanckim w Lasach Parczewskich, dzięki gościnności Nadleśnictwa Parczew, odbyło się spotkanie kombatantów z uczestnikami uroczystości przy tradycyjnych potrawach w leśnej stanicy. Oprawę muzyczną uroczystości jak zawsze zapewniła Młodzieżowa Orkiestra Dęta z Parczewa pod batutą Jacka Domańskiego. Głównymi organizatorami obchodów 75. rocznicy walk partyzanckich w Lasach Parczewskich byli: Wójt Gminy Dębowa Kłoda i Starosta Parczewski.
st. sierż. /s/ dr Paweł Kiernikowski
Krwawe noce na Wołyniu (plakat)
Warta Honorowa, wieńce i kwiaty oraz znicze u stóp Piety Wołyńskiej w Chełmie (12 lipca 2020 r.)
Pomnik w Lublinie ku czci Polaków zamordowanych na Wołyniu i Kresach Wschodnich przez ukraińskich nacjonalistów w latach 1939-1947
Widok na Cmentarz Wojenny w Chełmie
Grupa uczestników uroczystości w Chełmie (21 lipca 2020 r.)
Delegacja ZKRPiBWP z kpt. Franciszkiem Golikiem (drugi z prawej)
Delegacja Stowarzyszenia Pokolenia ze Zdzisławem Bruszkiewiczem (pierwszy z lewej)
Delegacja ZWiRWP z kpt. Janem Borowikiem (w środku)
Grupa uczestników uroczystości
Pomnik ku czci pomordowanych mieszkańców miejscowości Plebania Wola, Makoszka i Kolonia Borki znajdujący się we wsi Plebania Wola
Delegacja Lubelskiego Oddziału Wojewódzkiego ZWiRWP w składzie: (od prawej) Marian Lipczuk – p.o Prezesa ZG ZWiRWP w Warszawie, Jan Borowik – Prezes ZW ZWiRWP w Lublinie z/s. w Chełmie, Ryszard Kostecki – Przewodniczący Komisji Rewizyjnej LOW (Plebania Wola – 22 lipca 2020 r.)
Lasy Parczewskie (22 lipca 2020 r.) – uczestnicy uroczystości (z przodu Monika Pawłowska – Poseł na Sejm RP, Marian Lipczuk – p.o. Prezesa ZG ZWiRWP w Warszawie oraz Jan Borowik – Prezes ZW ZWiRWP w Lublinie z/s. w Chełmie
Lasy Parczewskie (22 lipca 2020 r.) – Monika Pawłowska – Poseł na Sejm RP, niżej stoją:Marian Lipczuk – p.o Prezesa ZG ZWiRWP w Warszawie oraz Jan Borowik – Prezes ZW ZWiRWP w Lublinie z/s. w Chełmie
Występ Zespołu Śpiewaczego „Czerwona Jarzębina” z Sawina (Lasy Parczewskie – 22 lipca 2020 r.)
Zdjęcia: różne strony internetowe