100 rocznica bitwy pod Warszawą

100 rocznica „osiemnastej decydującej bitwy w dziejach świata pod Warszawą”
100 lat temu w Polsce rozegrana została jedna z ważniejszych bitew w dziejach ludzkości. Były to, zdaniem lorda Edgara Vincenta D’Abernona, zmagania radziecko – polskie latem 1920 roku określone przez niego jako „osiemnasta decydująca bitwa w dziejach świata pod Warszawą”. Kulminacja tych zmagań miała miejsce konkretnie dniach 13 – 25 sierpnia 1920 roku, kiedy to oddziały Armii Czerwonej atakowały siły polskie na szerokim froncie od Działdowa po Włodawę i Lwów i zostały odparte przez polskich żołnierzy. Główny atak sił radzieckich, dowodzonych przez Michaiła Tuchaczewskiego, skierowany był na Warszawę jako najważniejszy punkt oporu Polaków. Ponieważ polskim kryptologom, pod wodzą por. Jana Kowalewskiego, udało się złamać szyfry radzieckie, marszałek Józef Piłsudski znał zamiary nieprzyjaciela. Ponadto Polacy zdołali zdobyć jedną z radiostacji radzieckich utrzymujących łączność oddziałów frontowych z Naczelnym Dowództwem Armii Czerwonej. Zdezorganizowało to przekazywanie rozkazów dowódców radzieckich. W tej sytuacji, na podstawie rozkazu J. Piłsudskiego, polski Sztab Generalny (Szefem SG był gen. Tadeusz Jordan Rozwadowski) opracował plan umiejętnego rozegrania walk na przedpolach Warszawy oraz kontrofensywy polskiej znad Wieprza. Jak się okazało, polscy żołnierze wykonali ten plan wzorowo. Powstrzymano ataki czerwonoarmistów na stolicę Polski. Jednocześnie sukcesem zakończyło się polskie natarcie z południa. Przełamując pod Kockiem i Cycowem front obrony nieprzyjaciela, grupa uderzeniowa, dowodzona bezpośrednio przez J. Piłsudskiego, rozbiła całkowicie jego lewe skrzydło (tzw. Grupę Mozyrską) i wyszła na tyły wojsk radzieckich atakujących Warszawę. Kontratak polski zmusił je do niezorganizowanego odwrotu na wschód i za Niemen.
W bojach tych Armia Czerwona poniosła znaczne straty (szacowane na kilkanaście czy nawet na kilkadziesiąt tysięcy zabitych i rannych oraz kilkadziesiąt tysięcy wziętych do niewoli). Kontynuacją polskiego zwycięstwa była kolejna bitwa stoczona nad Niemnem, w której oddziały radzieckie zostały pokonane przez siły polskie. Obie strony w październiku 1920 roku zawarły rozejm i podjęły rokowania zakończone podpisaniem w Rydze, w dniu 18 marca 1921 roku, traktatu pokojowego, który przetrwał do września 1939 roku.
Czcząc minutą ciszy pamięć bohaterów sprzed stu lat, którzy oddali życie w obronie Ojczyzny, połączona delegacja Lubelskiego Oddziału Wojewódzkiego Związku Weteranów i Rezerwistów Wojska Polskiego oraz chełmskiego Oddziału Rejonowego Związku Żołnierzy Wojska Polskiego, w dniu 14 sierpnia 2020 roku (w przeddzień Dnia Wojska Polskiego), złożyła wiązankę kwiatów przy wejściu na Cmentarz Wojenny w Chełmie przy ul. 1 Pułku Szwoleżerów. Należy nadmienić, że na zabytkowym Cmentarzu Parafialnym w Chełmie przy ul. Lwowskiej pochowane są szczątki 300 poległych w 1920 roku, podczas walk w obronie Chełma, żołnierzy, w tym tylko ok. 200 zidentyfikowanych, reszta to żołnierze nieznani. Ponadto na placu doktora Edwarda Łuczkowskiego w Chełmie znajduje się Pomnik ku czci mieszkańców miasta, którzy zginęli podczas wojny 20-go roku).

st. sierż. dr Paweł Kiernikowski

Książka lorda E. V. d’Abernona