Wrześniowe rocznice w Chełmie i regionie chełmskim

Wrzesień to miesiąc w którym co roku, 1 i 17 września wypadają dwie tragiczne w dziejach Polski rocznice. 1 września minęło 86 lat od napaści hitlerowskiej III Rzeszy niemieckiej oraz faszystowskiej Słowacji na Polskę. Napaść ta rozpoczęła okres II wojny światowej obejmującego praktycznie obszar Europy, Azji i Afryki. Wskutek działań zbrojnych i partyzanckich, polityki eksterminacyjnej Niemiec i Japonii, warunków bytowych państw biorących udział w wojnie oraz panujących w okupowanych krajach, itp straciło życie lub zostało kalekami ponad 70 milionów ludzi istnień. Wojna przyniosła także ogromne straty materialne i moralne. Polska, stawiając zbrojny opór agresorom, przerwała pasmo pokojowych podbojów Hitlera, a jednocześnie nigdy nie skapitulowała (Polacy nie podpisali aktu kapitulacji, lecz nieprzerwanie w różnoraki sposób stawiali opór z okupantem niemieckim. Westerplatte, bitwa pod Mokrą, Wizna, bitwa nad Bzurą (największy bój Września’39), obrona Warszawy i Modlina, bitwa pod Jaworowem, obrona Lwowa, dwie bitwy pod Tomaszowem Lubelskim oraz bitwa pod Kockiem (ostatni bój regularnych jednostek polskich) to tylko niektóre przykłady niesłychanego męstwa, odwagi i poświęcenia polskiego żołnierza we wrześniu 1939 roku.

Z kolei 17 września minęło 86 lat, gdy do dwóch pierwszych wspomnianych agresorów dołączył trzeci – stalinowski Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich. Opór stawialy im jedynie oddziały Korpusu Ochrony Pogranicza (KOP), część oddziałów Wojska Polskiego znajdujące się lub tworzone na wschodnich obszarach II Rzeczypospolitej a także grupy ochotników cywilnych, którzy sporadycznie zasilali szeregi obrońców. Starcia nad Słuczą i nad Styrem, obrona Brześcia i Grodna, bitwa pod Szackiem, bitwa w rejonie Jabłonia i Milanowa stoczona przez jednostki Samodzielnej Grupy Operacyjnej ,,Polesie” dowodzonej przez gen. Franciszka Kleeberga (ostatniego większego zgrupowania Wojska Polskiego we wrześniu 1939 roku) oraz bitwa pod miejscowością Wytyczno na Ziemi Chełmskiej (stoczonej przez zgrupowanie KOP gen. Wilhelma Orlika-Rückemanna, które jako jedyne toczyło walki tylko z Armią Czerwoną i na Ziemi Chełmskiej zakończyło swój szlak bojowy w dniu 1 października 1939 roku) – to tylko niektóre miejsca walk z nowym agresorem.

Walki wrześniowe zakończyły się ostatecznie klęską i upadkiem państwa polskiego, ale nie przerwały polskiej państwowości (kontynuował ją polski rząd na uchodżstwie) oraz polskiego oporu wobec okupantów. Polacy prowadzili walkę zarówno w okupowanym kraju jak też poza granicami Polski, a w 1945 roku, pod koniec wojny wystawili czwartą siłę koalicji anty-hitlerowskiej (po Związku Radzieckim, USA i Wielkiej Brytanii) licząca w sumie ok. 600 tysięcy żołnierzy (na Zachodzie – ok. 200 tysięcy oraz na Wschodzie – ok. 400 tysięcy).

Czcząc pamięć Bohaterów Wrześniowych sprzed 86 lat, członkowie organizacji pozarzadowych i kombatanckich (Związku Weteranów i Rezerwistów Wojska Polskiego, Związku Żołnierzy Wojska Polskiego, Chełmskiego Oddziału Towarzystwa Wiedzy Obronnej oraz Stowarzyszenia ,,Pokolenia”), w dniu 1 września 2025 roku zebrali się przy wejściu na Cmentarz Wojenny w Chełmie z lat 1915-1945 w Chełmie przy ul. 1 Pułku Szwoleżerów (na którym spoczywa m. in. ppor Henryk Julian Dzianott i grupa polskich żołnierzy poleglych we wrześniu 1939 roku). Tu wysłuchali krótkiego wprowadzenia historycznego wygłoszonego przez płka ZWiR dra Pawła Kiernikowskiego, chwilą ciszy oddali hołd wszystkim Bohaterom Września’39 oraz złożyli kwiaty. W tej skromnej uroczystości wzięli udział m. in. kpt. ZWiR Marian Ludwików – członek ZG ZWiRWP, ppłk SG Jan Grzech – prezes Zarządu Rejonowego ZŻWP w Chełmie oraz płk ZWiR Jan Borowik – przewodniczący Wojewódzkiej Komisji Rewizyjnej ZWiRWP w Lublinie z/s we Włodawie. Podobnie uczynili to członkowie naszych organizacji w wielu miejscowościach województwa lubelskiego m. in. w Lublinie, we Włodawie, w Sawinie, w Zamościu i w Terespolu.

Podobnie było w dniu 17 września b. r. Wspólna delegacja wspomnianych organizacji w składzie: kpt. ZWiR mgr Marian Ludwików i ppor. Bogusław Mikołajczak (członkowie Zarządu Głównego ZWiRWP), ppłk SG Jan Grzech (prezes Zarządu Rejonowego Związku Żołnierzy w Chełmie), płk ZWiR mgr Jan Borowik (przewodniczący Wojewódzkiej Komisji Rewizyjnej) oraz mjr Zdzisław Moskaluk (ZWiRWP) złożyła pod Pomnikiem Sybiraków w Chełmie przy ul. Pocztowej wiązankę kwiatów podczas miejskiej uroczystości związanej z 86 rocznicą napaści ZSRR na Polskę w dniu 17 września 1939 r.. Również w innych miejscowościachh województwa lubelskiego w tym dniu nasi członkowie uczcili pamięć Bohaterów Września’39.